پهنه و مکان یابی بهینه سکونتگاه های روستایی بر مبنای پارامترهای ژئومورفولوژی در راستای آمایش سرزمین(مطالعه موردی :شهرستان طارم)

چکیده: دانش ژئومورفولوژی با شناختی که از وضعیت و شرایط محیطی به دست می دهد ، مبنای برنامه ریزی های مبتنی بر توسعه پایدار است. آمایش سرزمین به عنوان برنامه راهبردی عالمانه محیط و حفاظت در برابر هرگونه بهره گیری هایی که به تخریب و عدم تعادل محیط زیست انسان منتهی شود، از مسائل مهم ژئومورفولوژی کاربردی است. شهرستان طارم از شهرستان های استان زنجان و از مناطق زلزله خیز کشور می باشد. هیچ تردیدی وجود نداردکه بخش هایی از پهنه محدوده ی مورد مطالعه از نظر زمین ساختی فعال و پویا ست. از دیدگاه ژئومورفولوژیکی بیشتر مساحت منطقه از نواحی کوهستانی و تپه ماهور تشکیل شده و اغلب روستاهای واقع در شهرستان از لحاظ ژئومورفولوژیکی برای استقرار سکونتگاه مناسب نمی باشند.در کنار عوامل طبیعی،عوامل انسانی نیز در تشدید تلفات(جانی ومالی)موثرند. عدم توجه و برنامه ریزی صحیح در این خصوص، تراکم جمعیت بالا و نحوه نامناسب پراکنش جمعیت در هنگام وقوع زلزله باعث افزایش خسارات جانی و مالی می گردد . در این پژوهش به منظور تهیه نقشه پهنه بندی نواحی مناسب برای توسعه سکونتگاه های روستایی و همچنین ارزیابی استفاده شده است. جهت (fuzzy logic) پتانسیل آسیب پذیری(ناشی از رخداد زلزله) از مدل منطقی فازی تهیه نقشه پهنه بندی آسیب پذیری و به منظور مکان یابی بهینه سکونتگاه های روستایی بر مبنای پارامتر های ژئومورفولوژی در راستای آمایش سرزمین از نقشه های معیار از جمله: نقشه های فاصله از گسله ها ،فاصله از زمین لغزش ها ،زمین شناسی، شیب ،پتانسیل خطر زلزله ،ارتفاع،واحدهای کلان ژئومورفولوژی و کاربری زمین استفاده از توابع عضویت فازی برای arc gis شد و پس از ساخت و تجزیه تحلیل لایه های اطلاعاتی در محیط نرم افزار product به سمت صفر و عملگر sum ارزیابی استفاده شده است. در توابع منطقی فازی عملگر در حد فاصل آنها قرار می گیرد و آنها را تعدیل می کند. gamma به سمت یک میل می کند ، عملگر با عملگر گامای فازی تلفیق شدند و نقشه پهنه بندی نواحی gis بنابراین لایه های فازی استاندارد شده در محیط مناسب برای توسعه ی سکونتگاه های روستایی تولید شد . نقشه نهایی حاصله ازاین مدل به 5 پهنه با تناسب استقرار بسیار زیاد ، زیاد ، متوسط، کم و بسیار کم تقسیم شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد حدود45 درصد محدوده در بخش های شمالی و شرقی در پهنه ی با تناسب بسیار کم وکم و حدود40درصد مساحت محدوده در پهنه با تناسب بسیار زیاد و زیاد قرار دارد. سپس برای هریک از دهستان های پنج گانه درام،چورزق،دستجرده،آب بر و گیلوان ،مکان هایی جهت استقرار کمپ های امداد رسانی در صورت بروز مخاطرات طبیعی پیشنهاد شد. واژه های کلیدی: مکان یابی، سکونتگاه های روستایی،پارامترهای ژئومورفولوژی، آمایش سرزمین، منطق فازی، شهرستان طارم